W ramach hodowli lasu prowadzi się gospodarkę nasienną, gospodarkę szkółkarską, zakłada się, pielęgnuje i ochrania uprawy leśne oraz drzewostany. Realizując cele hodowli, przyjmuje się zasadę, że każdy las w każdym miejscu i czasie w sposób naturalny pełni jednocześnie różne funkcje. Wielofunkcyjna gospodarka leśna prowadzona w oparciu o ustawę z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U.2017.788), zapewnia możliwość trwałego i zrównoważonego pełnienia przez las wszystkich naturalnych funkcji, wzmagając jednocześnie funkcje uznane dla danego obszaru za wiodące.

Las powstaje w wyniku zainicjowanego odnowienia. Wyróżniamy dwa rodzaje odnowienia: odnowienie naturalne czyli samoistne powstanie młodego pokolenia (samosiew) oraz odnowienie sztuczne poprzez siew lub sadzenie sadzonek leśnej roślinności drzewiastej. Większość powierzchni w Nadleśnictwie Oleszyce odnawiana jest poprzez sadzenie. Uznawane jest także odnowienie naturalne głównie gatunków liściastych. Nasiona do produkcji materiału sadzeniowego nadleśnictwo pozyskuje z własnej bazy nasiennej na którą składają się: wyłączone drzewostany nasienne (21,57ha), gospodarcze drzewostany nasienne (385,79 ha), plantacje nasienne (Jd, Św) - 10,72 ha, drzewostany zachowawcze (Md) – 1,10 ha, drzewa mateczne, doborowe – 33 szt. oraz źródła nasion (Lp, Gb, Jw, Ak, Js, Sow, Dbc, Dg)  – 9 szt.

Po zakończeniu prac odnowieniowych, leśnicy rozpoczynają proces pielęgnowania młodego pokolenia drzewostanu. Pierwszym etapem prac jest pielęgnowanie gleby czyli ograniczanie wzrostu konkurencji roślinnej, głównie poprzez wykaszanie traw i chwastów w młodej uprawie. Proces ten w zależności od potrzeb jest systematycznie powtarzany co najmniej raz w roku, do czasu, kiedy roślinność przestaje zagrażać uprawie. Termin zabiegu dostosowuje się do etapu wzrostu roślinności zielnej i gatunków rosnących w powstałej uprawie. Zabieg wykonuje się  w okresie od maja nawet do września (zapobiegając przygnieceniu sadzonek przez trawy po opadach śniegu). W uprawach silnie zachwaszczonych, szczególnie w przypadku ochrony gatunków światłożądnych, wykaszanie w ciągu jednego okresu wegetacyjnego często powtarzamy. Roślinność zielna wywiera również bezpośrednie pożyteczne oddziaływanie obejmujące ochronę głównie przed czynnikami abiotycznymi. Gęstą roślinność otaczająca młode drzewa pobudza ich większy przyrost, osłabia ruch powietrza nad powierzchnią ziemi, zimniejsza parowanie oraz przeciwdziała erozji wietrznej i wodnej. Ostatecznie termin oraz intensywność przeprowadzenia zabiegu pielęgnowania gleby dostosowuje się indywidualnie do potrzeb gatunków rosnących w uprawie oraz warunków stwierdzonych na gruncie.

W fazie starszej uprawy i młodnika wykonuje się docelowe zabiegi pielęgnowania drzewostanu zwane czyszczeniami wczesnymi i czyszczeniami późnymi. W uprawach starczych zwalczanie chwastów, z uwagi na ograniczony wpływ na wzrost drzewek, nie jest już wykonywane. W tej fazie wzrostu drzewostanu, leśnicy skupiają się na osiągnięciu określonego celu hodowlanego. Cięcia pielęgnacyjne mają na celu kształtowanie pożądanego składu gatunkowego uprawy a następnie młodnika, popierając grupową i kępową formę zmieszania. Najuciążliwszym przypadkowym składnikiem upraw stają się naturalne odnowienia gatunków lekkonasiennych, zwłaszcza ich odrośli, które są starannie redukowane. Warto przy tym zauważyć, że usuwa się tylko te drzewa, które szczególnie utrudniają wzrost gatunkom będącym przedmiotem hodowli. W nadleśnictwie wykorzystywane są następujące sposoby unieszkodliwiania lub hamowania wzrostu drzew wadliwych i niepożądanych: wycięcie, ogłowienie (obcięcie wierzchołka), przycięcie na bezpieńkę, podkrzesanie (obcięcie gałęzi w dolnej części korony), przycięcie gałęzi (skrócenie gałęzi w różnych częściach korony), obrączkowanie (zdjęcie pasa kory wokół pnia). Ważnym elementem prowadzonych cięć pielęgnacyjnych jest również usuwanie wadliwych przerostów i przedrostów gdyż ich jakość hodowlana jest na ogół niska. Jeżeli należą jednak do wartościowej domieszki i jest pewność, że w przyszłości uda się utrzymać je w drzewostanie bez powstania szkód w sąsiedztwie, wówczas rozważamy ich pozostawienie. W trakcie wykonania zabiegów pielęgnacyjnych szczególną uwagę zwracamy również na przerzedzanie przegęszczonych partii uprawy lub młodnika oraz na usuwanie drzew chorych, obumierających i obumarłych. Zabieg ten zarówno w czyszczeniach wczesnych oraz późnych powinien być wykonany w zasadzie w pierwszej kolejności. Oprócz drzewek opanowanych przez owady i grzyby usuwa się także osobniki uszkodzone przy ścince oraz zrywce drewna. Wszystkie drzewa usuwamy na zasadzie umiarkowanej ingerencji i stopniowego zmniejszania zagęszczenia oraz regulacji zwarcia. Nasilenie cięć zależy od wielu czynników, m.in. składu gatunkowego, żyzności siedliska, celu pielęgnacji, funkcji drzewostanu, zagrożenia ze strony czynników abiotycznych.

Pielęgnowanie drzewostanów w czyszczeniach wczesnych to nie tylko czynności związane z negatywną selekcją tj usuwaniem niepożądanych egzemplarzy lecz również selekcja pozytywna. Do najczęściej wykonywanych zabiegów popierających wzrost pojedynczych egzemplarzy zalicza się formowanie koron, w naszym przypadku dotyczy to głównie dębu. Zabieg polega na podcięciu bocznych pędów, mających skłonność do rozrastania się. W wyniku cięcia koronie drzewa nadaje się kształt stożka, stymulując przyrost drzewka. Tego typu formowanie wykonuje się u egzemplarzy z wyraźnym pędem wierzchołkowym i dobrze wykształconym pączkiem szczytowym.

Po osiągnięciu zwarcia drzewostan wchodzi w fazę młodnika. Kontynuacją czyszczeń wczesnych na tym etapie wzrostu drzewostanu są czyszczenia późne. Obejmują one w zasadzie te same zabiegi, jakie wykonujemy w uprawach i nalotach. W czyszczeniach późnych z zabiegiem wkraczamy w górną warstwę drzewostanu prowadząc selekcję negatywną tj usuwając drzewa mało wartościowe, chore, uszkodzone i niepożądane. Cięcia wykonujemy unikając nadmiernego przerwania zwarcia, często drzewa niepożądane unieszkodliwia się poprzez ich obrączkowanie, ogławianie lub przycinanie. Bardzo ważnym momentem pielęgnowania młodnika jest podjęcie przez leśniczego decyzji o przerwaniu zabiegu opartego na selekcji negatywnej i przejście do popierania najlepszych okazów. Projektując wykonanie cięć pielęgnacyjnych leśnicy rozpatrują, każdy drzewostan oddzielnie. Zarówno sposób przeprowadzenia cięć jak i termin ich wykonania dopierany jest indywidualnie dla każdego drzewostanu. Projektowanie zabiegów gospodarczych poparte jest zawsze wnikliwą lustracją terenową.

Plan  zadań gospodarczych z zakresu hodowli lasu wg Planu urządzania lasu dla Nadleśnictwa Oleszyce na lata 2017 – 2026, wynosi:

• odnowienia i zalesienia na powierzchniach otwartych: 368,75 ha
• odnowienia pod osłoną drzewostanów: 726,40 ha
• podsadzenia produkcyjne: 4,70 ha
• pielęgnowanie upraw: 765,64 ha
• pielęgnowanie młodników: 1 051,30 ha

Opisane w Planie urządzania lasu zadania z zakresu hodowli lasu zostały sformułowane
w oparciu o ustalone na gruncie wskazówki gospodarcze.

Opracował: Rafał Cisek